روش نورپردازي فضاهاي داخلي ساختمان
در طراحي داخلي، نورپردازي اصل بسيار مهمي است. نورپردازي، سبب بهتر ديده شدن کار خواهد شد و زيبايي طراحي را دو چندان مي کند. استفاده از نورهاي مخفي، در طراحي داخلي آپارتمان‌ها امروزه بسيار رايج است. نورپردازي داخلي ساختمان يکي از مهمترين نکاتي است که در طراحي داخلي منازل و خانه‌هاي مسکوني بايد به آن دقت نمود.
در يک خانه، تمام فضاها مهم هستند و نمي‌توان گفت اتاق خواب ارزش کمتري دارد يا طراحي سرويس بهداشتي مهم نيست. بلکه ممکن است در نظر هر فردي، يک فضا از اهيمت ويژه برخوردار باشد و فضاهاي ديگر از اهيمت کمتر. بنابراين طراح، بايد در هر طراحي، بهترين عملکرد خود را پياده سازي نمايد. اتاق نشيمن، محل غذاخوري، آشپزخانه، سرويس بهداشتي و … همگي در نظر يک طراح بايد اهميت داشته باشند.
در طراحي داخلي آپارتمان، استفاده از نور در سقف و ديوار، بسيار چشمگير است. در فضاي نشمين، استفاده از لامپ با شکل هندسي در سقف و استفاده از نورهاي مخفي پشت تلوبزيون باعث ايجاد تفاوت با ساير فضاها شده است. نورپردازي علاوه بر اينکه سبب روشنايي فضا ميشود و آن را از تاريکي خارج مي‌کند، از عناصر مهم دکوراسيوني است که مي‌تواند آرامش و راحتي را براي فضا به همراه داشته باشد.
مطالب مرتبط : نورپردازی ساختمان
نورپردازي اتاق نشيمن
در کل نورپردازي اتاق نشيمن شامل روشنايي عمومي، نورپردازي متمرکز و نورپردازي محدود ميشود، روشنايي عمومي يا همان نورپردازي از سقف براي روشن کردن اتاق نشيمن کفايت مي‌کند و مقدار نسبتاً کمي از نور را در منطقه وسيعي انتشار مي‌دهد. نورپردازي متمرکز آن دسته از نورپردازي است که تنها بر يک قسمت خاص تمرکز داشته و آن قسمت را روشن و برجسته مي‌کند. نورپردازي محدود باعث ميشود در زماني که تمام اتاق تاريک است بتوانيم تنها يک قسمت خاص را روشن کنيم. شايد بهتر است همزمان از سه نوع نورپردازي در اتاق نشيمن استفاده شود تا بنا به نياز از هر يک از آنها استفاده شود.
نورپردازي اتاق غذاخوري
مانند اغلب فضاهاي خانه در اتاق غذاخوري نيز نور طبيعي ايده آل ترين نوع نور است. لوستر در اين فضا بايد دقيقاً بالاي ميز غذاخوري نصب شود تا سطح ميز را کاملاً روشن نمايد و افراد به بهترين وجه ببينند که چه چيزي مي‌خورند. مي‌توانيد با استفاده از شمع در اتاق غذاخوري خصوصاً روي ميز غذاخوري جلوه رمانتيکي در اين فضا ايجاد کنيد. قسمت‌هايي از فضا هستند که به طور طبيعي تاريکتر و به دليل ساختارشان نور نمي‌تواند به آن قسمت نفوذ کند، بنابراين نياز به توجه بيشتري در نورپردازي دارند. لامپ‌ها عناصري هستند که به اتاق غذاخوري شخصيت مي‌دهند. بوفه، ميز غذاخوري و ميز کناري از عناصري هستند که حتماً بايد نورپردازي مخصوص خودشان را داشته باشند.
انواع نورپردازي در اتاق غذاخوري
لوستر
مهمترين چراغ معمولاً در اتاق غذاخوري لوستر است. لوستر اتاق غذاخوري بايد متناسب با سبک دکوراسيون و اندازه اتاق انتخاب و در مرکز اتاق نصب شود.
نورپردازي پا يين تاب
نور پايين عمدتاً نقش برجسته سازي قسمت‌هاي خاص اتاق غذاخوري مانند آثار هنري يا ميزهاي خاص را به عهده دارد. اين نورپردازي را ميتوان با استفاده از هالوژن‌ها به وجود آورد.
نوپردازي ملايم
هدف اصلي اين نوع نورپردازي ايجاد فضايي آرام و تسکين دهنده براي ساکنين فضاست. مي‌توانيد با قراردادن يک آباژور زيبا در جايي مناسب از فضا، اين نورپردازي را تامين کرد.
نورپردازي در سرويس بهداشتي
بهترين نوع نورپردازي در سرويس بهداشتي آن دسته‌اي از نورها مي باشندهستند که باعث شوند افراد بتوانند چهره خود را به صورت واضح در آينه سرويس بهداشتي مشاهده نمايند. اين نور بايد شرايطي بدون سايه و هرگونه تغيير ايجاد کند تا فرد بتواند به راحتي چهره خود را براي آرايش در آينه ببيند.
نوع چراغ ها و وسايل روشنايي و محل نصب آنها در سرويس بهداشتي نيز حائز اهميت است. چراغ‌هايي مي‌توانند نوري طبيعي و کافي توليد کنند که مخصوص نورپردازي سرويس بهداشتي و آينه آن توليد شده باشند. چراغ‌ها را بايد جايي نصب کنيد که کمترين سايه را زير چشم‌ها و گردن افراد ايجاد کنند. افراد بايد بتوانند پيشاني و گونه‌هاي خود را با حداکثر وضوح ببينند.
براي سرويس‌هاي بهداشتي کوچک همين ميزان نورپردازي کافيست اما هر چه سرويس بهداشتي بزرگ‌تر باشد نورپردازي مفصل‌تر و بيشتري شامل هالوژن‌ها و چراغ‌هاي سقفي نياز خواهد بود. نورپردازي سرويس بهداشتي نبايد در رنگ فضا هيچ گونه تغييري ايجاد کند و صرفاً جهت روشنايي استفاده ميشود. براي ايجاد تصوير مطلوب استفاده از لامپ‌هاي فلورسنت را فراموش کنيد. لامپ‌هايي با نور سفيد يا لامپ‌هايي که نوري نزديک به نور طبيعي خورشيد دارند بهترين انتخاب براي سرويس بهداشتي هستند.
معماري و نورپردازي نما
ميتوان به جرأت گفت که مهندسين معمار در حين طراحي نما، تنها به حجم، جنس مواد و طرح نما در روز توجه مي‌نمايد. عدم توجه کافي به نورپردازی نما باعث شده در شب با احجام مخوف و تاريکي در شهر مواجه مي‌شويد.
رويکرد به نورپردازي نما بايد علاوه بر سليقه هنري مبتني بر دانش مهندسي برق نيز باشد. نوپردازي که از برق و خصوصيات نور آگاهي ندارد نمي‌تواند با ابزار نور به طراحي مشغول شود. به عبار ديگر نورپردازي نما تلفيقي از هنر معماري و دانش مهندسي است.
مهمترين نکته‌اي که ميتوان به فعالين نما توصيه نمود، طراحي و تصويب نورپردازي نما پيش از اجراي نما است. نيازمندي‌هاي برق کشي، نيازمندي‌هاي فاصله گذاري‌ها و جايابي‌هاي چراغ‌ها در نما، در نحوه اجراي نمت تأثيراتي شگرف دارد.
هنر طراحي نور نما، نمايش نور و مخفي نمودن منابع نوري است. اين امر بدون لحاظ طراحي نور در حين اجراي نما ميسر نخواهد شد.
در نورپردازي نما نيز استفاده از رنگ‌ها، سايه‌ها و روشنايي‌ها بايد از يک مفهوم و هدفي تبعيت نمايد. المان‌هايي که در نما قرار مي‌گيرند هر يک حرفي و سخني در مورد اين ساختمان و بنا مي‌زنند. رنگ‌هاي گرم محيط را صميمانه‌تر و رنگ‌هاي سرد فضا را جدي و منظم نشان مي‌دهند.
اهداف طراحي نورپردازي
نور پردازي در نماي ساختمان
بدليل کمرنگ بودن مبحث تخصصي روشنايي و نورپردازي در کنار ديگر مهارت‌هاي رشته معماري، عمران، برق و طراحي شهري، کمتر شاهد رعايت استانداردهاي روشنايي و اصول نورپردازي در فضاهاي مختلف هستيم. متأسفانه عليرغم اهميت اثر بخشي نورپردازي علمي بر سلامت جسم و روان، افزايش راندمان افراد و همچنين چشم نوازي هرچه بيشتر و موثرتر بر مؤلفه‌هاي معماري فضاهاي داخلي و بيروني، به اين مهم کمتر توجه ميشود و در اکثر موارد شاهد بکارگيري روش‌هاي يکنواخت نورپردازي براي همه فضاها هستيد.
رشته روشنايي و نورپردازي حرفه‌اي است، (علمي و هنري)، تواماً با يکديگر و نگاهي يک سويه و نگرشي غير تخصصي به آن سبب ميشود که تفاوت چشم گيري بين استانداردها و تأثيرات روشنايي طراحي و اجرا شده در ايران با جامعه پيشرفته جهاني وجود داشته باشد.
نور ماهيتي تفکيک ناپذير از معماري داخلي و بيروني است، البته مديريت صحيح نور همگام با طراحي و معماري مي‌تواند از بهترين و اقتصادي‌ترين روش‌ها براي افزايش شادابي و سرزندگي در محيط، آرامش، کارايي و حالات عاطفي افراد باشد، همچنين نورپردازي مناسب مي‌تواند بر ويژگي‌هاي خاص معماري، تأثيرات قابل ملاحظه‌اي بگذارد.
تعيين شدت و تعداد منابع روشنايي، در نظر گرفتن تاثيري که بر محيط داخلي مي‌گذارد و تغيير رنگي ايجاد مي‌کند، از فاکتورهاي موثر در طراحي موفق نورپردازي هستند. در اين رابطه طراح بايد فاکتورهاي کليدي را هنگام تعريف نوع نورپردازي در نظر بگيرد که خلاصه آن شامل طول عمر و ميزان روشنايي چراغ‌ها، حرارات رنگ، ترکيب با نور روز و کنترل شدت در روز، سلايق شخصي مشتري، نحوه کنترل نور و انعطاف پذيري براي جابجا کردن محل تمرکز نور و موارد مشابه است.
- در کنار توجه به کاربرد و امنيت، يک فضاي گرم و دعوت کننده ايجاد کنيد.
- با تنظيم و ترکيب نور محيطي، براي همه فضاها نور کاربردي ايجاد کنيد.
- خط روشنايي پيوسته را در فضاي مابين اتاق‌ها در نظر بگيريد.
- با متمرکز کردن نور بر روي جاذبه‌ها و جزييات معماري در فضاي نشيمن، آنرا بهينه کرده و زيبايي آنرا بيشتر کنيد.
- يک طرح قابل انعطاف آماده کنيد که در روشنايي روز و تاريکي شب کارآمد بوده و تعميرات آن نيز ساده باشد.
- حداکثر بهره وري انرژي و آيين نامه‌هاي مربوطه را رعايت کنيد.
حين طراحي فضاي مسکوني موارد زير را در نظر بگيريد.
- ابعاد و فرم محل مورد نظر
- نحوه جابجايي افراد در منزل
- نحوه استفاده از فضا، معمولاً در يک محل کارهاي مختلفي انجام ميشود که ميزان نور متفاوتي لازم دارند.
- ارتفاع سقف و فرم آن، نور از اين سطح منعکس شده و با نور محيطي اتاق در هم آميخته و آنرا بهبود مي‌بخشد.
- سن و سال افرادي که در منزل زندگي مي‌کنند، زماني که پيرتر مي‌شويم، به شدت نور حساستر مي‌شويم.
- رنگ ديوارها، رنگ تيره‌تر نور بيشتري را جذب کرده و ميزان نوردهي بالاتري را لازم دارد.
- تزيينات هنري و بخش‌هاي طراحي شده، مناطق خاصي از فضا که متمايز شده يا دکوراسيون خاص دارند بهتر است با نور متمرکز مانند چراغ هالوژن يا چراغ هالوژني چشمي مشخص‌تر شوند.
فضاي داخلي ساختمان با نورهاي مخفي خيره کننده
اهميت نور پردازي‌ها در طراحي دکوراسيون فضاهاي داخلي خانه بر هيچ کس پوشيده نيست. نورپردازي‌ها کمک مي‌کنند تا دکوراسيون داخلي فضاها زيباتر به نظر بيايد. به کمک نورپردازي‌ها ميشود فضا را رمانتيک‌تر و زيباتر جلوه داد. حتي با انتخاب نورپردازي درست و مناسب براي دکوراسيون منزل، روزهاي تاريک و دلگير به روزهايي روشن و فرح بخش تبديل مي‌شوند.
زير شلف‌ها بهترين نقطه براي نورهاي مخفي
در خانه‌تان شلف‌هاي زيبا داريد، پس بهترين و تاثير گذارترين نقطه براي جلوه گري نورپردازي‌هاي مخفي را پيدا کرده‌ايد، زير هر طبقه از شلف‌ها را نورپردازي کنيد و شب هنگام از ديدن وسايل دکوري‌تان که به طرز زيبا و منحصر به فردي نمايش داده مي‌شوند لذت ببريد.
کانتر آشپزخانه پذيراي نورهاي مخفي
صرف يک شام عاشقانه در فضايي رومانتيک فقط با نورپردازي ملايم فضا امکان پذير است. پس سريع دست به کار شويد و نور هاي مخفي که خيره کنندگي کمتري نسبت به منبع‌هاي نوري مثل چراغ‌ها و لوستر‌ها دارند را مهمان سالن غذاخوري يا کانتر آشپزخانه تان کنيد و فضايي شاعرانه و صميمي را براي صرف يک شام دونفره خوب را مهيا کنيد.
حمام‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي
استفاده از نورهاي مخفي در حمام‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي هم يکي از راه حل‌‌هاي تغيير چهره اين فضاها است. معمولاً اين نور مخفي‌ها را در محل اتصال سقف و ديوار استفاده مي‌کنند به صورتي که دور تا دور ديوارها را اين نورهاي مخفي مي‌پوشاند.
نور مخفي‌هايي در پشت تجهيزات سرويس‌هاي بهداشتي
نور مخفي‌هايي که در سرويس‌هاي بهداشتي استفاده مي‌شوند لزوماً فقط نبايد در سقف يا کف مورد استفاده قرار بگيرند، از آنها ميتوان براي پشت آينه‌ها يا ديگر وسايل و تجهيزات حمام و سرويس بهداشتي استفاده کرد.
دست اندازهايي از جنس نورهاي مخفي براي راه پله‌ها
براي راه پله‌هاي خانه‌تان مي‌توانيد دست اندازهايي از جنس نور مخفي تهيه کنيد، فقط کافي است تا در دل ديوارهاي بغل راه پله تان شکاف‌هايي ايجاد کنيد و داخل آنها ريسه‌هاي نوري کار کنيد. جذابيت اين راه پله‌هاي نورپردازي شده بسيار خيره کننده است.
راه پله‌هاي نوراني
البته نورپردازي راه پله‌ها فقط به ديواره‌هاي بغل آنها محدود نمي‌شود. از اين نورهاي مخفي در زير هر کدام از پله‌هاي‌تان استفاده کنيد، اين کار باعث ميشود ديگر در طول شب نگران رد شدن از راه پله‌ها را نداشته باشيد، به علاوه مخفي بودن اين نور پردازي باعث ميشود تا در شب براي چشم‌ها آزار دهنده نباشند.
نورهاي مخفي در راهرو‌ها
نورهاي مخفي براي راهروهايي که فاقد هر گونه منبع روشنايي هستند بسيار مناسب‌اند، مخصوصاً پشت ديوارهاي کاذب يا تابلو‌ها. همين نور مخفي‌ها مي‌توانند چهره راهروهاي شما را تغيير داده و به جلوه ببخشند.
نورهاي مخفي در طراحي دکوراسيون داخلي فضاهاي خانه
طراحي نور هم يک هنر است و هم يک علم. وقتي براي خانه‌هاي خود يک طرح نوري جذاب و مناسب ارائه مي‌دهيد، حس و حالي منحصر به فرد و زيبا به فضاي خانه ما اضافه ميشود. نورپردازي مخفي در موفقيت يک طراحي دکوراسيون داخلي خوب نقش بسيار مهمي بازي مي‌کند. اگر اين منابع نوري در جاي مناسبي کار گذاشته شوند تمام ويژگي‌هاي مثبت و خاص در فضا مي‌درخشند و يا يک عنصر خاص بيش از عناصر ديگر به چشم مي‌آيد.
اصول نورپردازي در فضاهاي اداري
نورپردازي محيط‌هاي عمومي قواعد ويژه‌اي دارد و استانداردهاي جدا از محيط‌هاي خصوصي و مسکوني مي‌طلبد. از آن جايي که بيشتر فعاليت‌هاي اداري در طول روز انجام مي‌گيرد، روشنايي مصنوعي جنبه مکمل دارد. در ساختمان‌هاي اداري که عرض ساختمان زياد است اغلب بخش‌هاي مرکزي ساختمان نور مصنوعي اولويت دارد. در مکان‌هاي کاري نزديک به پنجره، چنان چه پنجره رو به جنوب، غرب يا شرق باشد، اجتناب از خيرگي چشم با استفاده از انواع وسايل شکست يا کاهش نور مستقيم اهميت مي‌يابد. اگر ميزهاي کار با توجه به نور طبيعي پنجره‌ها طراحي شوند، نور مصنوعي مي‌تواند در نزديکي پنجره نيز قرار گيرد. تا تفاوت بين جهت تابش نور طبيعي و مصنوعي به حداقل برسد. محل‌هاي تردد، ورود و خروج بايد به صورت يکنواخت و کافي روشن شوند. 100 الي 150 لوکس روشنايي براي اين گونه فضاها کافي است. قسمت بيروني فضاي ورودي بايد حداقل 50 لوکس روشنايي داشته باشد.
نماي بيروني ساختمان‌هاي اداري به لحاظ نورپردازي مهم است. چراغ‌ها بايد در رابطه با فرم معماري نما طراحي شوند. چنانچه نماي ساختمان در خيابان‌ها و معابر عمومي قرار گيرد، بخش پاييني نما مي‌تواند نور پردازي قوي‌تر در مقايسه با قسمت‌هاي بالايي نما (در مورد ساختمان‌هاي مرتفع اداري) داشته باشد. در دفاتر و فضاهاي کاري اداري تأمين 200 تا 300 لوکس روشنايي ضروري است و روي ميز بهتر است 500 لوکس و در شرايط کار دقيق چشمي تا حدود 700 لوکس روشنايي تأمين شود.
چراغ‌ها بايد به گونه‌اي قرار گيرد که نور مستقيم آنها در مخروط ديد افرادي که پشت ميز کار نشسته‌اند قرار نگيرد. نور غير مستقيمي که به سقف مي‌تابد، چراغ‌هاي مجهز به پرده‌هاي هدايت نور يا چنان که سقف فضاهاي وسيع اداري بلند طراحي شود، منابع روشنايي کار شده در عمق يا در پشت سقف‌هاي کاذب شبکه‌اي مناسب هستند (3.5 تا 4 متر) و نورپردازي با مسئله کمتري روبه رو ميشود. در سالن‌هاي کنفرانس و گردهمايي تامين روشنايي براي سطوح عمود براي بهتر ديدن چهره‌ها به اندازه روشن کردن ميزها اهميت دارد. ميز کنفرانس مي‌تواند حدود 400 لوکس سطوح عمودي اطراف ميز حدود 200 لوکس روشنايي داشته باشند.
روشنايي سطوح عمودي در محل‌هايي که به طور مداوم مراجع دارند نيز اهميت دارد. در اين فضاها بهتر است متن و محيط اطراف محل مراجعه عموم به صورت متنوعي نورپردازي شود. نور پردازي بايد به جهت يابي در فضا و تشخيص محل‌هاي تردد و مراجعه اصلي کمک کند. محل‌هاي گفت و گو، انتظار و استراحت بهتر است به سبک فضاهاي مسکوني نورپردازي شوند تا محيطي دوستانه و آرامش بخش به وجود آيد. نورپردازي يک فضاي اداري با گذشته از کاربردهاي علمي ابزار تبليغ و نمايش چهره شرکت به عموم است. در انتخاب نوع چراغ و نحوه نورپردازي بايد به اين مسئله توجه شود. نورپردازي نمي‌تواند يک سره به مهندس برق محول شود. روشنايي مصنوعي به عنوان مکمل نور طبيعي نقش مهم و موثري در طرح معماري و کيفيت کلي ساختمان دارد. با نورپردازي مناسب ميتوان زيبايي ساختمان را تا حد قابل توجهي افزايش داد. در هر حال معماري و روشنايي دو مقوله غير قابل تفکيک و در رابطه مستقيم با هم هستند.
اهميت نورپردازي در محيط‌هاي اداري
در اکثر محيط‌هاي کاري از عمده‌ترين اهداف اوليه بهره‌وري و بازدهي است و از شيوه‌هاي طراحي نور پردازي به عنوان پشتوانه‌اي براي تحقق اين اهداف استفاده ميشود. خوشبختانه گرايش رو به رشدي براي افزايش رضايت کارکنان در بيشتر محيط‌هاي کاري پديد آمده است و نورپردازي بايد در ايجاد رضايت بصري و روان شناختي محيط مشارکت داشته باشد. کاربرد شيوه‌هاي نورپردازي تکراري آثار مثبت کمتري از لحاظ بازدهي و رضايت استفاده کنندگان در اکثر فضاهاي کاري دارد. برخي اوقات ميتوان از شيوه‌هاي غير استاندارد ولي خلاقانه در بسياري از فضاهاي اداري استفاده کرد.
نور طبيعي در فضاهاي داخلي محيط‌هاي اداري
نورپردازي محيط‌هاي عمومي قواعد ويژه‌اي دارد و استاندارد‌هايي جدا از محيط‌هاي خصوصي و مسکوني مي‌طلبد. از آن جا که بيشتر فعاليت‌هاي اداري در طول روز انجام مي‌گيرد، روشنايي مصنوعي جنبه مکمل دارد. در ساختمان‌هاي اداري که عرض ساختمان زياد است، اغلب بخش‌هاي مرکزي از نور طبيعي مستقيم و کافي برخوردار نيستند، در بخش ساختمان نور مصنوعي اولويت دارد در مکان‌هاي کاري نزديک به پنجره، چنانچه پنجره رو به جنوب، غرب يا شرق باشد، اجتناب از خيرگي چشم با استفاده از انواع وسايل شکست يا کاهش نور مستقيم اهميت مي‌ابد. اگر ميزهاي کار با توجه به نور طبيعي پنجره‌ها طراحي شوند، نور مصنوعي مي‌تواند در نزديکي پنجره نيز قرار گيرد تا تفاوت بين جهت تابش نور طبيعي و مصنوعي به حداقل برسد.
