ضوابط نورپردازی شهری و چند اصل قابل توجه

آشنایی با ضوابط نورپردازی شهری

نورپردازی شهری یکی از عناصر تاثیرگذار و کلیدی در شکل دادن به فضای شهری امروزی است که در جلوه بصری و کیفی عناصر بسیار موثر است. امروزه به دلیل تغییر در ساختار زندگی جوامع و توسعه بخش بزرگی از فعالیت ها و عملکردهای محیطی انسان در ساعات شب، استفاده از نور مصنوعی ( نورپردازی شهری )  در غیاب نور طبیعی روز اجتناب ناپذیر است.

به عبارت دیگر، می توان گفت که تاکنون منظر شهری و هر آنچه مربوط به آن است، حضور خود را به جهانیان نشان داده است، از جمله نور روز و در بازه زمانی نور خورشید، به عبارت دیگر، نور خورشید مانند ظرفی است که به آن شکل می دهد. می توان گفت روشنایی شهری هویت شهر را مشخص می کند و نبود نور کافی و تاریکی بیش از حد عوارضی چون افزایش حوادث، تصادفات، جنایات و البته به خطر انداختن امنیت شهر را به همراه خواهد داشت.
البته افراد نیاز به ضوابط نورپردازی شهری برای جهت یابی، ایمنی و کارهای روزمره دارند، اما شایان ذکر است که در قرن بیست و یکم نورپردازی نقشی فراتر از برآوردن چنین نیازهای اساسی دارد. به عبارت دیگر باید گفت نورپردازی یک تکنیک، علم و هنر است و با آنچه که نورپردازی برای دیدن تعریف می شود، فاصله زیادی دارد.

مطالب مرتبط : نورپردازی باغ

بررسی اهمیت نورپردازی شهری

همانطور که از نام آن پیداست، نورپردازی شهری به طراحی نور مصنوعی برای تمامی عناصر در یک محیط شهری اشاره دارد. پیش از این، ضوابط نورپردازی شهری اساساً برای چهار هدف اصلی در نظر گرفته شده بود: ایمنی عناصر شهری، ایمنی ساکنان شهر، زیبایی محیط و رونق اقتصادی کشور که از قابلیت نور برای حمایت از فعالیت های شب و زیبا نمودن آن به کار گرفته می شود. از چهار جنبه فوق، نورپردازی برای ایمنی داشتن اطمینان از سطح مناسب روشنایی در شرایط کار ایمن است.

بهبود خوانایی

برای درک نقش روشنایی در خوانایی شهر، لازم است ابتدا مفهوم خوانایی را تعریف کنیم. خوانایی کیفیتی است که شرایط را برای درک مکان تضمین می کند. خوانایی در دو سطح مهم می شود. یکی الگوهای فعالیت و دیگری شکل فیزیکی است. پنج عنصر کلیدی آن، طبق تعریف لينچ راه ، لبه ، گره ، نشانه و حوزه هستند. خوانایی این عناصر و تجمع آنها در سطوح مختلف باعث خوانایی شهر می شود. بنابراین می توان گفت که منظور از خوانایی در بافت های شهری، توانایی شناخت اجزای بافت و پیوند آنها در ذهن به شکلی متصل به یکدیگر است.

افزایش هویت

نورپردازی اولیه می تواند به یک شهر هویت بدهد و تصویری منحصر به فرد برای مردم ساکن در آنجا و همچنین مسافران و گردشگران ایجاد کند. ضوابط نورپردازی شهری از جمله نورپردازی تاریخی، نورپردازی مذهبی، نورپردازی ورزشی، نورپردازی مدرن و… می تواند از مشخصه های شهر باشد. هویت شهر را می توان با نوع نورپردازی نشان داد و نوع رنگ، شدت نور، ارتباط نورپردازی با روح و شخصیت شهر و فضاهای شهری از عوامل موثر برای شناخت هویت شهر شهر از طریق روشنایی است.

مطالب مرتبط : نورپردازی طراحی داخلی

حس امنیت با نورپردازی شهری

توقع امنیت در میان نیازهای انسان در رتبه بالایی قرار دارد. در واقع اولین نیاز مسلم در عرصه زندگی شهری، نیاز به ایمنی و امنیت است.رفع این نیاز در شب با نحوه روشنایی شهر ارتباط مستقیم دارد. جنبه فیزیکی امنیت به همان اندازه که جنبه روانی آن مهم است. اگر فردی به دلیل تهدید خطرات جسمی احساس امنیت نمی کند، قطعاً از نظر روانی احساس امنیت نمی کند، بنابراین اطمینان از ایمنی نیز بسیار مهم است.

ضوابط نورپردازی شهری برای امنیت شامل تأمین مقدار کافی روشنایی برای ایجاد شرایط کار ایمن، پیاده روهای ایمن و شناسایی هر نوع خطر داخلی یا خارجی است. نورپردازی امنیتی معمولاً منجر به افزایش احساس امنیت با نورپردازی در فضای باز می شود.

نور باعث ایجاد امنیت می شود. زیرا ایجاد حداقل دید برای شهروندان در شب امری اجتناب ناپذیر است. با کاهش دامنه ادراک انسان، تاریکی هم از نظر روانی ترسناک است و هم می تواند پوششی برای بسیاری از رفتارهای خلاف امنیت باشد، بنابراین نورپردازی در ایجاد امنیت موثر است زیرا شهر در تاریکی محیطی مستعد فعالیت مجرمانه است و مهمترین مشکلی که به وضوح امنیت را تهدید می کند جرم است. بنابراین برای رسیدن به امنیت باید پایه رفتار مجرمانه را از بین برد. گوشه های مخفی، کم تردد و کم نور پتانسیل زیادی برای جرم و جنایت دارند. بنابراین، آنها باید به روش های مختلف حذف شوند. ضوابط نورپردازی شهری یکی از اقدامات جرم زدایی و ایجاد امنیت است.

نورپردازی مناسب فضاهای شهری باعث کاهش ایجاد نقاط کور در شهر می شود. به این معنی که برخی از مناطق در شب به دلیل کمبود نور مصنوعی را می توان بهترین راه حل برای افزایش ایمنی دانست.

مطالب مرتبط : نورپردازی مدرن

ارتقای کیفیت فضای شهری

اجرای ضوابط نورپردازی شهری می تواند به طور مستقیم به افزایش نشاط و کیفیت زندگی افراد کمک کند. شهری را تصور کنید که المان های خاص آن در شب به درستی نورپردازی می شود و ترافیک در آن چشم شهروندان را نوازش می دهد.

مهمترین هدف : روشنایی شهری

فضای شهری مانند هر فضای دیگری دارای عناصر محدود کننده و عناصری است که در فضا قابل شناسایی است و خصوصیت کلی فضا به نظم و ترتیب بین این عناصر بستگی دارد. بنابراین نورپردازی این عناصر در شب یکی از الزامات طراحی شهری به منظور حفظ و تقویت شخصیت فضا است.

عناصر و اجزای فیزیکی تشکیل دهنده فضای شهری، کف، بدنه، سقف و عناصر واقع در فضا هستند. جدای از این موارد، رفتارها و فعالیت های جاری در فضا به عنوان عناصر غیرکالبدی از اجزای اصلی هر فضای شهری محسوب می شود که نقش بسیار مهم و کلیدی در شخصیت پردازی فضا دارد. بنابراین در اجرای ضوابط نورپردازی شهری در واقع این اجزا و عناصر از اهداف اصلی نورپردازی محسوب می شوند.

اهداف نورپردازی شهری

در دسته بندی کلی می توان گفت که عناصر فضای شهری که بسته به مکان نورپردازی می شوند شامل سطوح، حجم ها و فضاها می شود. کف، سقف و بدنه ها به صورت افقی و عمودی سطوح فضای شهری را مشخص می کنند. سایر عناصر موجود در فضا مانند گیاهان، مجسمه ها، فواره ها و سایر مبلمان شهری در واقع حجم هایی هستند که در فضا یافت می شوند. جدای از دو مورد ذکر شده، فضایی که رفتارها و فعالیت ها در آن صورت می گیرد نیز از دیگر عناصر فضای شهری است.

ضوابط و مقررات نورپردازی شهری

دستیابی به ضوابط نورپردازی شهری در مناطق شهری قبل از هر چیز مستلزم شناخت دقیق وضعیت موجود و شناخت هدف از نورپردازی در آنها است. مجموعه ای از عوامل مهمی که قبل از تدوین مقررات نورپردازی شهری باید در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است.

از مکان باید نورپردازی شوند.
مخاطب اصلی نورپردازی چه کسانی هستند
چه امکانات فنی و وسایل روشنایی در کشور وجود دارد.
توان مالی و پرسنلی مجری چگونه است
مسئولیت فضا و نگهداری آن بر عهده چه کسی خواهد بود

میادین شهری یکی از موثرترین فضاهای شهری در ذهن شهروندان است. به حدی که ساکنان یک شهر معمولاً قسمت ‌های مختلف شهر خود را از میدان‌ ها می‌ شناسند و در نظر می ‌گیرند که راحت ‌ترین کار را می‌توان با یک غریبه خطاب کرد و او را از میان میادین به عنوان نشانه‌های شهر برد.

پس از بررسی مطالعات و مستندات راهنمای طراحی در زمینه ضوابط نورپردازی شهری و معابر عمومی به ویژه میادین و طرح های جامع روشنایی شهری، این عوامل به طور کلی به سه دسته زمینه گرایی، رفاه بصری و طراحی تجهیزات نورپردازی تقسیم می شوند. معیارها و اصول بیان شده در هر یک از این سه گروه با توجه به ارائه سه هدف عملکردی، زیبایی شناختی، ادراکی و هویتی، توجه به ارائه چهار ویژگی اصلی میادین شهر که هسته اصلی نورپردازی میادین شهر به شمار می روند. این سه اصل کلی در هر یک از فضاهای شهری با توجه به انتظارات سوژه از آن مکان و مقیاس عملکردی آنها متفاوت خواهد بود.

ضوابط نورپردازی شهری فرآیندی تک بعدی و صرفاً فنی نیست و با توجه به مجموعه اهداف متفاوتی که در فضاهای شهری دنبال می‌ شود، نیازمند تعریف روش ‌ها و اصول مختلف با همکاری گروه‌ های تخصصی مختلف از طراحان نور گرفته تا معماران و طراحان و برنامه ریزان شهری است.

نور در شهر به عنوان یکی از عناصر غیر کالبدی منظر شهری، تأثیر زیادی بر کیفیت فضا، احساس، ادراک و تصویر ذهنی افراد از محیط اطراف دارد. علیرغم اهمیت این مشکل، توجه ناکافی شهر سازان به آن و آگاهی ناکافی از روشنایی فضاهای شهری باعث شده است که این مشکل به عنوان یک کار مهندسی حرفه ای تلقی شود و به دست مهندسان برق و روشنایی سپرده شود. اهمیت این عنصر در کیفیت فضا، مشارکت برنامه ریزان شهری را اجتناب ناپذیر می کند.

طراحان شهری با استفاده از ابزار و اسنادی که تهیه می کنند مانند راهنمای شهری، آیین نامه های طراحی شهری و … می توانند در مورد نحوه و اجرای ضوابط نورپردازی شهری و فضای مورد انتظار نظر دهند. بدیهی است که اظهار نظر در مورد نور بدون شناخت صحیح از اجزای اصلی نورپردازی و روش های مختلف آن امکان پذیر نیست.

ما در مجموعه پیشگام نور در تلاش هستیم  علاوه بر خدمات نورپردازی ، اطلاعات شما عزیزان در این خصوص را نیز افزایش دهیم. امیدواریم مطالعه نوشتار ضوابط نورپردازی شهری برای شما مفید بوده باشد . از همراهی گرم شما نهایت تشکر را داریم. در صورت داشتن هرگونه سوال در این زمینه می توانید با کارشناسان پیشگام نور  تماس حاصل فرمایید.

لینکدین پیشگام نور را دنبال کنید.