کلیدهای برق ؛ انواع، کاربرد و روش اتصال آنها

کليد يک پل:

کاربرد مدار الکتريکي کليد يک پل:

از اين مدار براي قطع و وصل وسايل الکتريکي و روشن و خاموش کردن لامپها در اتاق هاي کوچک ، انباري ، حمام ، آشپزخانه و توالت استفاده مي شود.

طريقه اتصال کليد يک پل:

در اين مدار ابتدا سيم فاز به کنتاکت تخت فيوز وصل و سپس از کنتاکت سر فيوز به جعبه تقسيم مي رود. سيم فاز از جعبه تقسيم به يکي از ترمينال هاي کليد يک پل وصل مي شود. از ترمينال دوسيم کليد يک پل ، سيم برگشت به يکي از ترمينالهاي سرپيچ وصل و سيم نول به ترمينال بدنه ي سرپيچ متصل مي شود.

کليد دوپل:

کاربرد کليد دوپل:

اين مدار در محلهايي که دو دسته لامپ در کنار هم وجود دارد به کار مي رود. مانند اتاق هاي پذيرايي بزرگ که بيش از يک لامپ و يا لوستر دارند که بايد در يک زمان يک دسته و زمان ديگر دسته ديگري از لامپها و در موقع ديگر دو دسته لامپها روشن شوند.

طريقه اتصال کليد دوپل:

سيم فاز را بعد از عبور از فيوز به جعبه تقسيم برده و از آنجا به پيچ مشترک کليد دوپل که معمولا به رنگ قرمز يا با حرف P مشخص گرديده است وصل مي کنيم. از دو پيچ غير مشترک کليد دو سيم به نام سيمهاي برگشت فاز به ته دو سرپيچ برده و به آن وصل مي کنيم. سرپيچ ها را از بدنه به طور مستقيم به نول شبکه متصل مي نماييم.

چنانچه تعداد لامپها بيشتر از دوتا باشد. سرپيچها به دو دسته تقسيم مي شوند که هر دسته دويا چند سرپيچ باهم موازي شده اند. در اين صورت سيم برگشت و هم چنين سيم نول به نقطه ي اتصال مشترک سرپيچها وصل مي شوند.

کليد تبديل

کاربرد کليد تبديل:

از کليد تبديل براي روشن و خاموش کردن يک لامپ يا يک گروه لامپ از دو نقطه مورد استفاده قرار مي گيرد. معمولا براي راهروها ، راه پله ها و سالن هاي بزرگ که خروجي هاي مختلف دارند و نيز واحدهاي مسکوني استفاده مي شود.

طريقه اتصال کليد تبديل:

سيم فاز بعد از عبور از فيوز به پيچ مشترک يکي از کليدها وصل مي شود. از دو پيچ غير مشترک کليد تبديل دو سيم برگشت به دو پيچ غير مشترک کليد تبديل دو سيم مي رود. از پيچ مشترک کليد دوم يک سيم به طرف ته سر پيچ برده مي شود و سيم نول به طور مستقيم به طرف دوم سرپيچ لامپ متصل مي شد.

رله راه پله

کاربرد رله راه پله:

اين مدار براي خاموش و روشن کردن لامپ راه پله ها از چندين نقطه مورد استفاده قرار مي گيرد.

طريقه اتصال رله راه پله:

چون رله راه پله داراي يک کليد سه وضعيتي و يک رله (سيم پيچ)  و کنتاکت (کليد)  وصل است، بايد به صورت زير عمل کرد:
سيم فاز به مشترک کليد سه وضعيتي وصل مي شود و از پيچ شماره يک سيمي به شستي ها برده مي شود. برگشتي شستي ها را به رله (سيم پيچ) متصل مي کنيم و از طرف ديگر سيم پيچها را به سيم نول وصل مي کنيم. از همان نقطه شماره يک به کليد اتصال دهنده رله برده (اين عمل معمولا در داخل رله انجام شده)  و بازگشت فاز را به ته سرپيچهاي لامپ متصل مي کنيم.

هرگاه کليد در حالت يک باشد با فشار دادن شستي ها، لامپها براي زمان تنظيمي روشن مانده و بعد از گذشت آن زمان مدار قطع مي شود. براي اينکه بتوانيم به طور دايم لامپها را روشن نگه داريم سيمي از پيچ شماره دو گرفته و به ته سرپيچها مي بريم. بايد توجه داشت که کارخانه سازنده رله راه پله، طريقه اتصال آن رله را رسم کرده،  روي بدنه آن نصب مي کند که بايد در موقع استفاده از آن به نقشه آن توجه کرد.

کليد صليبي

کليد صليبي و کاربرد آن

از اين کليد در جاهايي استفاده مي شود که بخواهند يک يا چند لامپ از چند نقطه (بيش از دو نقطه) روشن و خاموش کنند. براي اين کار،  بايد در ابتدا و انتهاي مدار يک کليد تبديل و بين آنها يک يا چند کليد صليبي قرار داد.

طريقه اتصال کليد صليبي

از دو پيچ کليد صليبي به دو سر يک کليد تبديل و از دو پيچ ديگر به کليد تبديل بعدي وصل مي کنيم. معمولا دو پيچ کليد صليبي را براي ورودي و دو پيچ ديگر را براي خروجي در نظر مي گيرند که در هيچ شرايطي اين پيچها به هم ارتباط نداشته باشند .اين دو پيچ را مي توان بوسيله يک اهم متر تشخيص داد.  سپس يک مشترک کليد تبديل را به فاز و از مشترک کليد تبديل بعدي به لامپ وصل مي کنيم.

دو نوع کليد صليبي موازي و کليد صليبي متقاطع وجود دارد که عملکرد آنها يکي است. ولي از نظر ساختمان و سيم کشي با يکديگر تفاوت دارند. در نوع متقاطع دو سيم ورودي به دو پيچ کليد که در يک امتداد هستند وارد مي گردد و از دو پيچ ديگر که آنها نيز در يک امتداد هستند، دو سيم خروجي گرفته مي شود.

کليد فتوسل

فتوسل

براي روشن و خاموش کردن اتوماتيک لامپهاي خيابانها و محوطه هاي عمومي از اين مدار استفاده مي شود. در اين مدار فتوسل از طريق تقويت کننده به رله اي فرمان قطع يا وصل را مي دهد.  يک کليد يک پل دوراهه مي تواند کل مدار را قطع کند. در صورتي که کليد وصل باشد اگر با فرمان فتوسل رله نيز وصل شود، کنتاکت باز رله سيته شده و چراغ ها روشن مي شوند. در اين مدار تقويت کننده نيز بايد از طريق شبکه تغذيه شوند.

ديمر

ديمر و کاربرد آن

ديمر وسيله اي است که توسط آن مي توان شدت نور لامپ را کم يا زياد کرد.  ديمر معمولا در سالن هاي نمايش مورد استفاده قرار مي گيرد.

طريقه اتصال ديمر

ابتدا سيم فاز به ترمينالي که فيوز داخل ديمر پشت آن قرار دارد، وصل مي شود. سپس از ترمينال ديگر ديمر سيم برگشت فاز به سرپيچ لامپ مي رود. سيم نول نيز مستقيما به سرپيچ وصل مي شود.

کليد کولر

کليد کولر و کاربرد آن

از اين کليد براي روشن و خاموش کردن کولر و تغيير دور موتور آن و خاموش و روشن کردن پمپ کولر استفاده مي شود.

طريقه اتصال کليد کولر

فاز را به پيچ کليد يک پل روشن و خاموش برده و همان محل به کليد يک پل پمپ اتصال مي دهيم. از پيچ ديگر کليد پمپ سيمي به پمپ کولر برده و طرف ديگر پمپ کولر را به سيم نول وصل مي نماييم. برگشت فاز از کليد روشن و خاموش به مشترک کليد تبديل (جهت تند و کند کردن دور کولر) برده مي شود (اين عمل معمولا در خود کليد انجام گرفته است). از دو پيچ غير مشترک کليد تبديل به موتور کولر سيم کشي مي نماييم و يکي را به Hi (تند) و ديگري را به Lo (کند) وصل مي کنيم و Com  (مشترک)  موتور کولر را به سيم نول اتصال مي دهيم.

رله ضربه اي

رله ضربه اي و کاربرد آن

براي راه پله ها و محل هايي که مصرف کننده بايد از چندين محل خاموش و روشن شود مورد استفاده قرار مي گيرد. بدون اينکه زمان مطرح باشد يعني به طور اتوماتيک مدار قطع نشود.

طريقه اتصال رله ضربه اي

بعد از اتصال فاز به شستي ها سيم بازگشتي از همه آنها به بوبين رله وصل مي شود و طرف دوم سيم پيچ رله مستقيما به نول اتصال پيدا مي کند. در ضمن سيمي را از فاز به يکي از پيچ هاي کليد رله اتصال داده و بازگشت آن را به ته لامپ مي بريم .ترمينال ديگر سرپيچ توسط سيمي به طور مستقيم به نول متصل مي شود.